در گفت وگوی تفصیلی با تاكسی مدرن مطرح شد؛
کاهش 10 درصد ضایعات کشاورزی، ایران را تبدیل به صادرکننده می کند
به گزارش تاکسی مدرن، رئیس اتاق اصناف کشاورزی اظهار داشت: به صورت متوسط حدود ۳۰ درصد ازمحصولات کشاورزی تبدیل به ضایعات می شود. اگر این عدد ۱۰درصد کاهش پیدا کند دربرخی محصولات نه تنها خودکفا شده بلکه صادر کننده هم می شویم.
خبرگزاری مهر، گروه اقتصاد- فاطمه امیراحمدی: تقریبا ۶.۵ میلیون هکتار از زمینهای کشاورزی ایران به کشت گندم اختصاص دارد. ۲ میلیون هکتار در ارتباط با کشت آبی و ۴.۵ میلیون هکتار دیم است. کشور طی دو سال متوالی ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ در تأمین گندم مورد نیاز با تولید حدود ۱۴ میلیون تن خودکفایی شده که از این میزان به ترتیب ۱۰.۵ و ۱۲ میلیون تن تحویل دولت شد.
گندم پرمصرف ترین محصول کشاورزی ایران است. از آن بعنوان شاه غلات نام برده می شود. بیشتر از ۴۵ درصد از کالری روزانه ایرانی ها با مصرف گندم تأمین می گردد.
تولید گندم در هر هکتار از اراضی ایران به صورت میانگین حدود ۱۲۰۰ کیلوگرم است؛ برای اراضی آبی این عدد ۴ تن و برای دیم ۱.۲ تا ۱.۵ تن برآورد می شود.
اما آن چه مسلم است بخشی از محصولات کشاورزی از تولید تا بازار تبدیل به ضایعات شده و از بین می رود.
بر اساس آخرین آمار فقط در عرصه تولید غلات ۲۱ میلیون تن محصول از بین می رود. اگر فقط یک درصد تلفات این بخش کاهش پیدا کند ۳ همت سالانه صرفه جویی خواهیم داشت بر مبنای آخرین آمار و اطلاعات تقریبا ۲۱ میلیون تن محصول فقط در عرصه تولید غلات شامل گندم، جو شلتوک، ذرت دانه ای سالانه درحال از بین رفتن است. با یک حساب سرانگشتی اگر فقط یک درصد تلفات این بخش را کاهش دهیم، با قیمت میانگین ۱۵ هزار تومان برای محصولات، تقریبا ۳ هزار میلیارد تومان (همت) سالانه صرفه جویی خواهیم داشت.
متأسفانه نه تنها سرمایه گذاری مورد نیاز در حوزه فناوری تأمین نمی شود بلکه خسارت های ناشی از سوخت اضافه و تبدیل شدن محصولات کشاورزی به ضایعات را هم باید به این آمار افزود که زیان بسیاری را به اقتصاد کشور تحمیل کرده است. در ادامه مهر گفتگو مفصلی با قاسم پیشه ور، رئیس اتاق اصناف کشاورزی ایران و عضو شورای قیمت گذاری و اتخاذ سیاست های حمایتی محصولات اساسی کشاورزی در مورد این مورد ها داشت که می خوانید.
میزان کشت گندم در کشور در هر هکتار چقدر است و این عدد با استاندارد جهانی چقدر فاصله دارد؟
عددی که ما برای آنالیز هزینه های کشت در زمینهای دیمی و آبی لحاظ می نماییم با عنایت به اقلیم های چندگانه که در سطح کشور وجود دارد ۳ تن و ۲۰۰ هزار کیلو گرم بوده اما عدد استاندارد جهانی بالاتر است. کشورهای پیشرفته به طور عمده کشاورزی مکانیزه داشته و سطح زیر کشت محصولات آنها بالا است. ضمن این که هزینه های تولید آنها پایین تر بوده و در نتیجه عدد بالاتری در هر هکتار تولید می کنند.
ارقامی که ما انتظار داریم و در مؤسسه تحقیقات تلاشهای زیادی برای تولید آنها شده است باید ارقام سازگار با اقلیم کشور باشد. ارقام جدید منجر به افزایش ساخته شده ولی به عدد استاندارد جهانی نرسیده است. کشاورزان که تلاش و هزینه می کنند به دنبال کشت با تناژ بیشتر هستند. اگر حجم تولید در هر هکتار افزایش پیدا کند می تواند منجر به تثبیت قیمتها شود. هم اکنون قیمت تمام شده بالا است چونکه ارقام مناسبی نداریم.
حتی در بعضی جلسات برای کاهش هزینه ها پیشنهاد شد اقلامی مثل کود، سم، بذر و… در زمان کشت تحویل کشاورزان شود و هزینه آن هنگام تحویل محصول تسویه گردد. کشاورز چون سرمایه کافی در اختیار ندارد ناچار است از ارقامی استفاده نماید که هزینه کمتری دارد.
این روشی است که در دنیا پیاده می شود. در سنوات گذشته قبل و پس از انقلاب در دهه های اول هم در بعضی محصولات، سازمان های مربوطه این امر را پیگیری می کردند. کم کم فراموش شد و دولت فقط هنگام برداشت ورود کرده و عنوان می کند به فلان مبلغ محصول را می خرم و پولش را هم با تأخیر بسیار می پردازد.
جالب است در بحث گندم حتی در بعضی استان ها و شهرستان ها به کشاورز اجازه نمی دهند محصولش را از شهری به شهر دیگر ببرد. تولیدکننده محکوم است محصول خویش را در همان استان به فروش برساند یا تحویل دهد. این سیاست به بخش تولید صدمه می زند.
کشاورز باید اختیار داشته باشد محصولش را در هر کجا که بخواهد برده و به فروش برساند؛ البته این معامله باید داخلی باشد. محدودیت های این چنینی دست کشاورز را به اصطلاح زیر ساطور دولت گذاشته است. امیدواریم این چالش در دولت ها و مجلس های جدید حل و فصل شده تا تولید پایدار صورت گیرد.
نان های تولید داخل از کیفیت لازم برخوردار نبوده و برخی کارشناسان این چالش را در ارتباط با آرد و نحوه ی استفاده آن در نانوایی ها می دانند و برخی به نوع گندم اشاره می کنند. بنابراین استاندارد ۱۰۴ از جانب سازمان استاندارد برای این محصول الزامی شد. آیا برای ارتقا کیفیت گندم باید بذرها اصلاح شوند؟
این پرسش را میتوان با سوال دیگر پاسخ داد؛ همین گندمی که کشاورز ایرانی تولید می کند به آسیاب برده و آرد می کند و در خانه آنرا تبدیل به خمیر کرده و نان می پزد. چرا این نان از کیفیت بالایی برخوردار است؟ حتی میتوان ادعا نمود بدتر آرد گندم ما، بهترین نان را دارد.
چطور می شود که گندم کار بهترین گندم را تحویل دولت می دهد و در ادامه بدترین نان را تحویل می گیرد؟
اقلیم کشور ما بگونه ای است که به لحاظ نور آفتاب، دما، رطوبت و… بهترین گندم را می دهد. اگر مرزها باز شود همین گندم بعنوان بهترین نوع از ما خریداری می شود.
دولت جلوی واردات را بگیرد تمام مسائل حل می شود. تا وقتی که واردات گندم درجه ۴ را وارد و با محصولات داخلی مخلوط می کنند خروجی همین نان های فعلی است.
گندمی که کشورهای دیگر به ایران می دهند محصول درجه یک نیست همان گونه که ما هم بهترین محصول را صادر نمی نماییم.
این صدمه است؛ به بهانه این که آرد تولیدی از گندم داخل مناسب نمی باشد آنرا با آرد گندم وارداتی مخلوط می کنند که در نهایت باز هم از جانب مصرف کننده، به لحاظ کیفی مورد پذیرش نیست.
این صدمه است؛ به بهانه این که آرد تولیدی از گندم داخل مناسب نمی باشد آنرا با آرد گندم وارداتی مخلوط می کنند که در نهایت باز هم از جانب مصرف کننده، به لحاظ کیفی مورد پذیرش نیست
در این چرخه هنگامی که نان و آرد در انحصار یک واحد یا شخص باشد خروجی آن وضعیت فعلی خواهد بود.
انتظار است خودکفا شویم و به دیگران برای تأمین مایحتاج خودمان التماس نکنیم. نمی توان دلار و ارز داد و در نهایت نسبت به کیفیت کالا نه مصرف کننده و نه تولیدکننده رضایت نداشته باشد.
کشاورز کار خویش را به نحو احسن انجام می دهد. بهترین گندم را تحویل دولت می دهد حال یا در نگهداری یا در حمل یا آسیاب، محصول گرفتار صدمه می شود.
امروز روش های نگهداری هم با استانداردهای خاصی صورت می گیرد ولی این گونه نیست که گندم کار محصول بی کیفیت تحویل می دهد.
نرخ خرید تضمینی گندم در چند سال گذشته محل مناقشه بوده و همواره اعدادی که از جانب اعضای بخش خصوصی شورای قیمت گذاری محصولات اساسی کشاورزی با آن چه نمایندگان دولت اعلام می کنند متفاوت می باشد. علت این امر چیست آیا نحوه آنالیز هزینه کرد دو بخش تفاوت دارد؟
خوشبختانه سال جاری قیمت گندم از جانب وزیر جهاد کشاورزی قبل از کشت گندم اعلام گردید و کشاورز با آگاهی کامل از وضعیت قیمت و شرایط موجود در نهایت انتخاب می کند که گندم کشت کند یا خیر.
در واقع کشاورز محاسبه می کند چه کشتی برای وی منفعت اقتصادی دارد و بعد فعالیت خویش را آغاز می کند.
در دو سه سال گذشته، سرمایه در گردش محصولات کشاورزی بخصوص گندم به وسیله بانک عامل کشاورزی محقق نشد؛ تسهیلات مکانیزاسیون هم همینطور. بنا به روایتی باید گفت بخش تولید رها گردید.
هنگامی که تمام ابزار و تجهیزات کشاورزی از تراکتور، کمباین و دنباله بندها تا خدمات دهی با نرخ آزاد باشد و قیمت سم و کود افزایش شیب هندسی داشته باشد اما درآمد کشاورز با نرخ فعلی نتیجه مناسب به دست نمی آید.
در ۳ سال گذشته توانستیم تولید گندم را از ۴ میلیون تن به سطح خودکفایی افزایش دهیم؛ این مورد احتیاج به تشویق و حمایت دارد.
یکی دیگر از دغدغه های حوزه کشاورزی بخصوص در غلات همچون گندم، ضایعات این محصول است. هم اکنون چقدر از محصولات تولیدی به علت کشت سنتی و فرسودگی تجهیزات دورریز می شود؟
محصولات کشاورزی به طور عمده فسادپذیر هستند و صنایع تبدیلی مناسبی را برای تبدیل این محصولات از حالت خام خوری به صنایع تبدیلی یا نداریم یا اگر داریم کم است. در این عرصه سرمایه گذاری انجام نشده است.
به طور متوسط در حوزه کشاورزی کشور حدود ۳۰ درصد از محصولات تبدیل به ضایعات می شود. بدین سان ۳۰ درصد محصولات آبی، ۳۰ درصد منابع مالی، ۳۰ درصد نیروی کاری، و.. را درحال از دست دادن هستیم به صورت متوسط در حوزه کشاورزی کشور حدود ۳۰ درصد از محصولات تبدیل به ضایعات می شود. بدین سان ۳۰ درصد محصولات آبی، ۳۰ درصد منابع مالی، ۳۰ درصد نیروی کاری، و.. را درحال از دست دادن هستیم. حتی اگر این ضایعات به صفر هم نرسد و فقط ۱۰ درصد کاهش پیدا کند در بعضی محصولات نه تنها خودکفا می شویم که حتی می توانیم صادرات هم داشته باشیم.
عمده دورریزی گندم، هنگام برداشت یا حتی در زمان کاشت است. بخش زیادی از کشاورزان خرده مالک بوده و به شکل سنتی گندم کشت می کنند. بذر را می پاشند و دیسکی می زنند ۳۰ درصد بذر روی زمین و ۳۰ درصد زیر خاک می رود که سبز نمی شود و ۳۰ درصد هم در وسط قرار می گیرد. در ادامه به جای این که شما در هر هکتار ۲۵۰ کیلو گرم بذر گندم بپاشید ناچارید با این شیوه ۴۰۰ تا ۵۰۰ کیلو گرم گندم استفاده کنید که زمین سبز کامل شود.
دورریز بعدی در زمان داشت است که دما، رطوبت، مبارزه با علف های هرز و حشرات بخشی از محصول را از بین می برد.
اگر کشاورز توان مالی نداشته باشد و نمی تواند بموقع سم بزند. در گذشته بمحض این که به اداره کشت و صنعت اعلام می شد در چارچوب کشت قراردادی، هواپیماهای در نظر گرفته شده عملیات سم پاشی را انجام می دادند. امروز این گونه نیست حتی اگر پهپاد باشد کشاورز خرده مالک توان مالی ندارد.
عنوان می شود حدود ۵۲ درصد از تراکتورها عمر بالای ۱۳ سال دارند. بررسی های کارشناسی نشان داده متوسط سوخت تراکتورهای سبک تقریباً ۲ لیتر در ساعت و نیمه سنگین ۲.۴ لیتر در ساعت است که فرسودگی ماشین آلات تقریباً ۴۰۲ میلیون لیتر سوخت اضافه را تحمیل کرده است. خسارت مالی ناشی از این میزان سوخت اضافه با مبلغ هر لیتر ۳۵۰ تومان عددی بین ۱۴۰ تا ۱۵۰ میلیارد تومان است. آیا عدد ضایعات گندم در حوزه ماشین آلات هم بالا است؟
بله. قسمتی دیگر از ضایعات در زمان برداشت اتفاق می افتد. متوسط سن تراکتور و بخصوص کمباین ها درحال کار در مزارع بسیار بالا است و از رده خارج محسوب می شوند.
هر سال تعمیر شده و هنگام برداشت استفاده می شود. صاحبان این ماشین آلات امکان دارد مدعی شوند معاینات انجام شده و مجوز استفاده دارند؛ اما حقیقت اینست که پس از برداشت گندم وقتی باران کمی می بارد، کل مزرعه سبز می شود. این گندم از کجا آمده است؟ این گندم ها دورریز محصول، از عقب کمباین است.
ضمن این که کشاورز توان مالی خرید تجهیزات نو را ندارد. کمباین قدیمی را با ۱۰۰ میلیون تومان خریده و هزینه زندگی خویش را در می آورد. اگر به سراغ خرید یک کمباین نو با مبلغ ۲ میلیارد تومان برود، قسط آن را چطور می خواهد، بپردازد؟ به اضافه این که حدود ۳ سال است تسهیلاتی برای بخش نوسازی مکانیزاسیون تخصیص داده نشده است.
هنگام برداشت، کمباین به تعداد کافی موجود نیست. فاصله شمال تا جنوب هم زیاد است و باید مثلا کمباین دار پس از برداشت در یک شهرستان در مدت ۲۰ روز به شهر یا استان دیگر رفته و ادامه درو را در این استان ها انجام دهد. زیرساخت های حمل و نقل جاده ای هم پاسخگوی این عملیات به شکل مناسب نمی باشد.
صنعتی هم در کشور، پشتیبانی ۱۰۰ درصدی از بخش دورریز کشاورزی هنگام کاشت، داشت و برداشت ندارد. اگر میزان ضایعات حتی یک درصد کاهش پیدا کند به خودکفایی نزدیک می شویم. این چالش ها کشاورز را ناچار می کند با همان امکانات حداقلی سنتی و تکنولوژی قدیمی فعالیت داشته باشد.
همچنین، هم اکنون هزینه های سرویس و نگهداری کمباین در کشور از نرخ کمباین هم بالاتر است در حالیکه امروز کمباین هایی با فناوری مدرن روز در مزارع دنیا فعالیت دارند.
مدعی هستیم در حوزه ماشین آلات می خواهیم خودکفا شویم. بیشتر از ۴ دهه گذشته اما هنوز این خودکفایی محقق نشده است. کشاورز باید ۲ سال پول واریز نماید و در نوبت باشد و تسهیلات بانکی هم داده نشود؛ در چنین شرایطی چه انتظاری از نوسازی ماشین آلات وجود دارد
مدعی هستیم در این عرصه می خواهیم خودکفا شویم. بیشتر از ۴ دهه گذشته اما هنوز این خودکفایی محقق نشده است. کشاورز باید دو سال پول واریز نماید و در نوبت باشد و تسهیلات بانکی هم داده نشود؛ در چنین شرایطی چه انتظاری از نوسازی ماشین آلات وجود دارد.
این می شود که بخشی از محصولات بخصوص در محصولاتی مانند گندم و کلزا تبدیل به ضایعات شده و هزینه تولید را زیاد می کند. اگر کمباین نباشد تأخیر یک هفته ای مشکل ساز نیست؛ اما کلزا این گونه نیست. گرم و سرد شدن هوا ۵۰ درصد محصول را روی زمین می ریزد.
حتی بخشی از دورریز در زمان نگهداری از محصولات اتفاق می افتد. به اصطلاح عنوان می شود اتحادیه تعاون روستایی که مسئول خرید در روستاها است، گندم را فرغونی می خرد؛ یعنی برای جمع آوری گندم از زمینهای خرد کشاورزی به علت کوچکی زمین ها، محصولات با حجم پایین تحویل می شود.
امکانات برای حمل محصولات کشاورزی از سطح روستاها به شهرها و سایر استان ها محدود است و این هزینه کردها را افزایش می دهد؛ علاوه بر این که در بعضی جاده ها پرنده ها کنار این راه ها، درحال خوردن گندم های ریخته شده روی زمین هستند که نشان داده است بخش از گندم ها هنگام حمل و نقل توسط کامیون ها از بین می روند.
در صحبت ها از زمان انتظار برای دریافت تراکتور و کمباین گفتید. تولیدکننده تراکتور عنوان می کند در تولید مشکلی وجود ندارد. چرا صف طولانی تشکیل شده است؟
تقاضا بیشتر از تولید و عرضه است. البته وضعیت تولید بهتر و زمان انتظار کمتر شده است. اما مشکل اینست که به طور عمده نقدی فروش صورت می گیرد. بعنوان مثال، یک تراکتور مدل ۴۷۵ با مبلغ ۷۰۰ و ۸۰۰ میلیون تومان خارج از توان مالی کشاورز بوده و عدم پرداخت تسهیلات مشکلاتی در این عرصه به وجود آورده است. از طرفی، بازپرداخت همین تسهیلات با کشت چقدر گندم قابل تأمین است؟ آیا رشد قیمت گندم با رشد خرید ادوات کشاورزی با هم تناسب دارند؟
کشاورز برای ۳ تا ۵ هکتار زمین به یک تراکتور نیاز دارد؛ چونکه کشاورزی تابع شرایط جوی است. به مجرد این که باران آمد باید کشت را انجام دهد. اگر در یک روستا ۲ تا ۳ عدد تراکتور باشد و بخواهند به نوبت سر مزارع حاضر شوند، کشاورز فصل مناسب را از دست می دهد.
گندم محصولی استراتژیک بوده که حاکمیت برای تولید پایدار باید حمایت های لازم را در هر شرایطی از آن داشته باشد.
منبع: تاكسی مدرن
این پست تاکسی مدرن را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب