نقدینگی، تورم و ضریب جینی فراز و نشیب نابرابری در دهه ۵۰
به گزارش تاکسی مدرن، در دهه ۵۰ به رغم سیاست تثبیت نرخ ارز در حدود ۷۰ ریال، شاهد جهش تورم و افزایش بیشتر از ۳۵۰ درصدی آن از ۵.۵ درصد در سال ۵۰ به ۲۵.۱ درصد در سال ۵۶ بودیم، در این زمان حجم نقدینگی ۶۰۷ درصد رشد کرد.
خبرگزاری مهر؛ گروه اقتصادی _ علی فروزان فر؛ در گزارش سهم طلای سیاه در نیم قرن اقتصاد نفتی ایران؛ بخش نخست دهه ۵۰، به بررسی افزایش چشم گیر درآمدهای نفتی ایران در دهه ۱۳۵۰ و تحول بزرگی که در ساختار اقتصادی کشور ایجاد کرد، پرداختیم. هرچند این دوره با توسعه سریع صنعتی و هزینه های عمومی و عمرانی همراه بود، اما وابستگی بیش از اندازه به نفت و سیاست های اقتصادی ناپایدار، چالش هایی مانند تورم و شکاف طبقاتی را هم به دنبال داشت. حال می خواهیم در این گزارش به بررسی سایر پارامترهای اقتصادی در این دوره بپردازیم.
قیمت دلار
اما در مورد قیمت دلار در این دوره، بنابر آمار و گزارشات انتشار یافته بانک مرکزی نرخ رسمی دلار که از آغاز فروردین ۱۳۳۸ تا اسفند ۱۳۵۰ به مدت ۱۳ سال در نرخ ۷۶ ریال نگهداشته شده بود از آغاز سال ۱۳۵۱ با ده درصد کاهش به ۶۹ ریال تغییر نمود. در ادامه طی سالهای ۱۳۵۲ تا ۱۳۵۴ در نرخ ۶۸ ریال و در سالهای ۱۳۵۵ و ۱۳۵۶ در نرخ ۷۱ و در سال ۱۳۵۷ در نرخ ۷۰ ریال تثبیت شد. از طرفی نرخ بازار غیر رسمی بجز در سال ۱۳۵۷ که ۱۰۰ ریال گزارش شده است در تمام سالهای گذشته برابر با نرخ رسمی دلار و بدون اختلاف گزارش شده است.
تورم
بنابر داده های بانک مرکزی تورم ایران از ۱.۵ درصد در سال ۱۳۴۹ به ۲۵.۱ درصد در سال ۱۳۵۶ افزایش خواهد یافت. در این میان طی سالهای ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۵ به ترتیب تورم های ۵.۵، ۶.۳، ۱۱.۲، ۱۵.۵، ۹.۹ و ۱۶.۶ درصد گزارش شده است. در حالیکه در سالهای ۱۳۵۷ و ۱۳۵۸ شاهد تورم ۱۰ و ۱۱.۴ درصدی هستیم.
پایه پولی و حجم نقدینگی
پایه پولی برحسب مصارف آن شامل مجموع سپرده های قانونی و دیداری بانکها نزد بانک مرکزی و اسکناس و مسکوک در جریان است که اسکناس و مسکوک در جریان شامل اسکناس و مسکوک در دست اشخاص و اسکناس و مسکوک نزد بانکها و مؤسسات اعتباری غیر بانکی است.
نقدینگی بر حسب اجزای تشکیل دهنده آن برابر است با مجموع پول و شبه پول که در آن پول، برابر است با مجموع اسکناس و مسکوک در دست اشخاص و سپرده های دیداری بوده و شبه پول شامل سپرده های غیر دیداری نزد بانکها و مؤسسات اعتباری غیربانکی است.
در این تعریف منظور از سپرده های دیداری، سپرده های دیداری نزد بانکهای تجاری، تخصصی و غیر دولتی و مؤسسات اعتباری غیربانکی است و منظور از سپرده های غیر دیداری مجموع سپرده های سرمایه گذاری کوتاه مدت، بلندمدت، قرض الحسنه پس انداز و سایر سپرده های غیر دیداری است.
گفتنی است که حجم نقدینگی برابر با پایه پولی ضرب در ضریب فزاینده است.
بنابر این توضیحات، پایه پولی از ۱۸۸.۳ میلیاردریال در سال ۱۳۵۲ به ۱۲۰۹.۸ میلیاردریال در سال ۱۳۵۷ رسید و با رشد ۵۴۲ درصدی بیشتر از ۶ برابر شد از سوی دیگر حجم نقدینگی از ۳۳۵.۷ میلیاردریال در سال ۱۳۴۹ تا ۱۳۵۷ با رشد ۶۶۸ درصدی بیشتر از ۷.۵ برابر شد و به ۲۵۷۸.۶ میلیاردریال رسید.
ضریب جینی و تغییرات آن در دهه ۱۳۵۰
ضریب، شاخص یا نسبت جینی (Gini coefficient یا Gini index) معیاری از پراکندگی آماری در اقتصاد است که برای نشان دادن نابرابری درآمد یا ثروت در یک کشور یا هر گروه دیگر از مردم درنظر گرفته شده است. ضریب جینی شاخصی اقتصادی برای محاسبهٔ توزیع ثروت در بین اقشار مختلف مردم یک جامعه است.
ضریب صفر جینی مبین برابری کامل است، جایی که همه مقادیر یکسان هستند (به عنوان مثال، جایی که همه درآمد یکسانی دارند). ضریب جینی یک (یا ۱۰۰ درصد) مبین حداکثر نابرابری در میان مقادیر است (به عنوان مثال، برای تعداد زیادی از افراد که فقط یک نفر کل درآمد یا مصرف را دارد و بقیه هیچ چیز ندارند، ضریب جینی تقریبا یک خواهد بود). بالا بودن این ضریب در یک کشور معمولا بعنوان شاخصی از بالا بودن اختلاف طبقاتی و نابرابری درآمدی در این کشور درنظر گرفته می شود و برعکس پایین بودن مبین کم بودن اختلاف طبقاتی و نابرابری درآمدی است.
بنابر نمودار فوق ضریب جینی در ایران از ۰.۴۳۶۸ در سال ۱۳۴۸ به ۰.۵۰۲ در سال ۱۳۵۴ افزایش خواهد یافت. البته این ضریب در ادامه و تا سال ۱۳۵۷ روند کاهشی در پیش گرفته و با کاهش ۱۳ درصدی به ۰.۴۳۶ در این سال می رسد. برای درک بهتر از وضعیت ایران در زمینه اختلاف طبقاتی و نابرابری درآمدی در این دوره از آمارهای بانک جهانی در نمودار زیر استفاده می نماییم.
همانطور که نمودار بالا نشان داده است در زمینه اختلاف طبقاتی و نابرابری در توزیع درآمد، در این دوره به رغم این که از سال ۱۳۵۴ شاهد کاهش این شاخص بوده ایم، نابرابری در ایران همواره بالاتر از میانگین جهانی قرار داشته است. البته نکته قابل توجه دیگر تغییرات این شاخص همگام با تغییرات میانگین جهانی است.
سهم ۱۰ درصد ثروتمندترین به ۱۰ درصد فقیرترین
سهم ۱۰ درصد ثروتمندترین به ۱۰ درصد فقیرترین، همچون شاخصهای سنجش توزیع درآمد است و مبین نسبت هزینه دهک دهم (ثروتمندترین) به دهک اول (فقیرترین) است.
با مقایسه این نمودار با نمودار تغییرات ضریب جینی شاهد ارتباط معنادار این دو شاخص از یکدیگر هستیم. بنابر نمودار فوق شاهد افزایش بیشتر از ۷۳ درصدی این شاخص از ۱۹.۵ در سال ۱۳۴۸ به ۳۳.۸ در سال ۱۳۵۴ هستیم. این شاخص در ادامه و تا سال ۱۳۵۷ با کاهش ۵۷ درصدی به ۱۹.۶ کاسته می شود. بدین ترتیب نسبت هزینه دهک دهم (ثروتمندترین) به دهک اول (فقیرترین) طی سالهای ۱۳۴۸ الی ۱۳۵۴ درحال افزایش و طی سالهای ۱۳۵۵ الی ۱۳۵۷ درحال کاهش بوده است.
منبع: taximodern.ir
این پست تاکسی مدرن را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب